itec5planyıldırımceylan.doc | |
File Size: | 65 kb |
File Type: | doc |
.21. Yüzyıl Öğretmenleri için Web 2.0 Araçları
Giriş
Günümüzde, teknolojideki hızlı
değişimler sonucunda eskiden kullanılan ders araç ve gereçleri ile şu anda
kullanılanlar arasında farklılıklar gözlenmektedir. Söz konusu farklılıklardan
ilki, öğretmen ve öğrenci rollerindeki değişimleri takip eden sınıf ve
okulların fiziksel değişimidir. 21. Yüzyılda, eskiden kullanılan kara tahta;
yerini akıllı tahtaya, yansıtım aletine ve taşınabilir bilgisayarlara
bırakmıştır. Geçmiş ve günümüz arasındaki değişim ve farklılıklar, bilginin
öğretmenden öğrenciye aktarılan bir nesne olarak görüldüğü bir eğitim
yaklaşımından; öğrencilerin öğretmenin kılavuzluğunda bilgiyi hep birlikte
yapılandırdıkları bir eğitim yaklaşımına doğru ilerlemiştir (Keser, 2005). Yeni
nesillerin günümüzdeki teknolojik araçları çok kullanmaları gerçeği, söz konusu
gençler için ‚digital yerli‛ (Digital Native) ifadesini uygun kılmaktadır
(Prensky, 2001a; 2001b). Digital yerli olarak adlandırılan yeni nesil, günlerini
bilgisayar (Horzum 2011), cep telefonu, müzik çalar, video oyunları gibi
dijital araçlarla geçirdikleri için, öğrenme ortamlarının teknolojik araçlarla
donatılmasının ve öğrencilerin teknolojik okuryazarlık seviyelerine uygun
aktiviteler, projeler yapılmasının öğrencilerin okul başarılarına ve
motivasyonlarına katkıda bulunacağı ileri sürülmektedir (Conole & Alevizou,
2010). Fakat söz konusu değişimlere eski değerlerine bağlı kalarak direnen
öğretmenlerin varlığı da yadsınamayacak bir gerçektir (Elmas, Demirdöğen &
Geban, 2011).
Yadsınamayacak bir diğer gerçeklik
ise; teknolojik araç ve gereçlerin okullara dağıtılmasını takiben, öğretmenlerin
hazır bulunuşluklarının yetersiz olduğunun bilinmesine rağmen (Horzum, 2010;
Kıyıcı, 2010), bu araç ve gereçlerin etkili bir biçimde kullanılabilmesi için
öğretmenlere gerekli eğitimin verilmemesi (Binghimlas, 2009); bununla birlikte,
teknolojik araçların eğitim sistemine olan katkılarının sorgulanmasıdır
(Kayaduman, Sırakaya, & Seferoğlu, 2011). Gelişmiş ülkeleri taklit ederken,
bu ülkelerin geliştirdiği yüksek maliyetli eğitim çözümlerini aynen almak yerine
ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına uygun olacak biçimde yenilenmesi, alt yapı
ve eğitim desteğinin verilmesi de gereklidir (Savaş, Elmas & Öztürk, 2011).
Bu sıkıntılara rağmen yeni teknolojik araçların birçoğu, öğrencilerin
yaratıcılıklarını rahatlıkla ortaya koyabileceği fırsatlar sunmaktadır (Saltman,
2011).
Teknolojinin hayatımızın ayrılmaz bir parçası olması
sonucu, yaşamı, okulu, sınıfı ve hatta ders işleyiş biçemini şekillendirdiği
vurgulanmaktadır (Akpınar, Aktamış, & Ergin, 2005). Bu bağlamda değinilmesi
gereken önemli noktalardan biri, öğretmenlerin web teknolojilerine ve internet
aracılığıyla ulaşılabilecek Rıdvan Elmas
& Ömer Geban
247
geniş kaynaklara olan ilgileri ve bu konuda gelişime ve
değişime ne kadar açık olduklarıdır. Okullardaki teknolojik araçların çokluğu;
bununla birlikte, internet ortamında öğretmenlerin yararlanabileceği çok sayıda
teknolojik gelişmenin olması öğretmenlerin ya da eğitimcilerin söz konusu
araçlardan ve gelişmelerden kolaylıkla yararlanabileceği, sözü edilen araç ve
gereçlerin kullanımına dair istek duyacakları anlamına gelmemektedir (Bonk,
2009; Collis & Moonen, 2008). Bu nedenle, Milli Eğitim Bakanlığı’nın
teknolojik gelişmelerin, bu gelişmeler sonucunda ortaya çıkan araçların
tanıtımı ve kullanımı ile ilgili eğitim faaliyetleri başlatması gerekmektedir.
Yaşamın her aşamasında olduğu gibi eğitim sistemine de yansıyan teknolojik
değişimlerden öğretmenler de haberdar edilmeli; değişen ve gelişen araç ve
gereçleri kullanım becerileri artırılmalıdır (Türkmen, Pedersen & McCarty,
2007).
Okullarda, öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun sahip
olduğu cep telefonu gibi teknolojik araçları yasaklamak yerine, etkin bir
biçimde sınıf içindeki öğrenme etkinliklerinde nasıl kullanabileceğimiz
düşünülmelidir. Birçok öğrencide bulunan cep telefonlarının, farklı derslerde
faydalı amaçlar için kullanılabileceği vurgulanmaktadır (Gillard, 2010). Bunlara
örnek olarak öğrencilerin okul içi veya okul dışında gerçekleştirdikleri
etkinlikler sırasında gördükleri bitki ve hayvan resimlerini kameralı cep
telefonları ile çekebilmeleri, görüntüyü hemen bilgisayara aktarabilmeleri ve bu
görüntüleri ‘’dropbox’’ gibi bir paylaşım programı üzerinden kolaylıkla tüm
sınıf arkadaşları ya da grup çalışması yaptıkları arkadaşları ile
paylaşabilmeleri örnek olarak verilebilir (Kolb, 2008).
Eğitimde bilgisayarın, internetin önemi açıktır ve
maliyete rağmen bunların kullanımı için gerekli yatırımlar yapılmaya devam
edilmelidir. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Fatih Projesi (MEB, 2012; Çelen, Çelik,
& Seferoğlu, 2011) bağlamında, her sınıfa akıllı tahta, yansıtım aleti ve
kablolu internet bağlantısı, her öğretmen ve öğrenciye tablet bilgisayar
hedefleri bakanlık tarafından tamamlanmaya çalışılmakta ve 5 yıl içinde
bitirilmesi planlanmaktadır. Bu proje ile 40 bin okul ve 620 bin sınıfa bilişim
teknolojileri ulaştırılacak ve bunların etkin kullanımı için gerekli eğitimler
verilmeye çalışılacaktır. Donanımsal alt yapının hazırlanmasından sonra içerik
oluşturulması ve derslere uygun şekilde yardımcı ders materyali olarak
uyarlanması sorunu da kısmen 7 firmanın hazırladıkları içerikleri, Fatih
projesine hibe etmelerinden dolayı çözülmüş gibi görünmektedir (MEB, 2012). Bu
içerikler etkileşimli e-kitap, animasyonlar, videolar, sunular, eğitsel oyunlar,
interaktif haritalar ve benzerleri örnek olarak verilebilir. Bu içeriklerin
güncellenmesi, çeşitlendirilmesi ve benzerlerinin hazırlanması görevi
öğretmenlerimize kalacaktır (MEB, 2012).
İçeriğin nasıl oluşturulacağı ile ilgili gerekli
eğitimlerin sağlanması durumunda bile öğretmenler, internette daha etkili ders
tasarımları ve yardımcı ders materyalleri için kullanmaları gereken bazı web
araçlarına ihtiyaç duyacaklardır. Bu web araçlarından birçoğu sınırlı olsa da
ücretsiz olarak öğretmenlerin hizmetinde olan web 2.0 araçlarıdır. Web 2.0
araçları kullanıcıların da aktif katılımlarının olduğu ve içerik
oluşturabildikleri bir dizi yeni uygulamayı anlatmaktadır. Web 2.0 kavramı
öğretmen ve öğrencilerin sosyal etkileşim içerisinde kullanıcı dostu uygulamalar
aracılığı ile teknik bir zorluk yaşamadan içerik oluşturabilmelerine ve var olan
içeriğin çeşitlendirilmesine yardımcı olur (Horzum, 2007; Kıyıcı, 2010;
Thompson, 2007).
Neden Web 2.0 Araçları
Web 2.0 araçlarının tercih edilmesinin en önemli nedeni,
web 1.0 araçlarından farklı olarak sadece verilen bilgilerin ekranda
okunmasından ziyade, ortak bir akılla bir çok kullanıcıyı bir arada sosyal ve
aktif bir ortamda aynı hedefe ya da ürüne odaklayabilmesidir (O’Reilly, 2007).
Daha geniş bir biçimde Web 2.0, kullanıcılarında içerik geliştirebildiği,
birbirleriyle işbirliği yapabildiği, kullanıcılar arasında bilgi ve fikir
alışverişini destekleyen ikinci kuşak web platformu olarak tanımlanmaktadır
(McLoughlin & Lee, 2007). İnternet erişiminin artması, sosyal becerilere ve
yaratıcılığa yapılan vurgu ile birlikte web 2.0 araçlarının yaygınlığı da
gittikçe artmaktadır (Crook vd., 2008).
Güncel Web 2.0 araçlarını listeleyen
bazı araştırmacılar vardır (Bryant, 2006; Carrasco, 2006; 2008; Crook vd., 2008;
Conole & Alevizou, 2010). Bununla birlikte, Web 2.0 ve Web 2.0’ı takiben
gelişen Web 3.0 teknolojileri de gelecekte öğretmenlerin kullanımı için büyük
önem arz etmektedir (Foratv, 2009). Tabi ki bu web araçlarının kullanımı için
kullanıcının esnek zaman aralıkları ile çalışabilmesi ve bu araçların etkili
kullanımının tamamen kullanıcının yaratıcılığını destekler biçimde olması web
2.0’ın tercih edilmesindeki International
Online Journal of Educational Sciences, 2012, 4(1), 243-254
Günümüzde, teknolojideki hızlı
değişimler sonucunda eskiden kullanılan ders araç ve gereçleri ile şu anda
kullanılanlar arasında farklılıklar gözlenmektedir. Söz konusu farklılıklardan
ilki, öğretmen ve öğrenci rollerindeki değişimleri takip eden sınıf ve
okulların fiziksel değişimidir. 21. Yüzyılda, eskiden kullanılan kara tahta;
yerini akıllı tahtaya, yansıtım aletine ve taşınabilir bilgisayarlara
bırakmıştır. Geçmiş ve günümüz arasındaki değişim ve farklılıklar, bilginin
öğretmenden öğrenciye aktarılan bir nesne olarak görüldüğü bir eğitim
yaklaşımından; öğrencilerin öğretmenin kılavuzluğunda bilgiyi hep birlikte
yapılandırdıkları bir eğitim yaklaşımına doğru ilerlemiştir (Keser, 2005). Yeni
nesillerin günümüzdeki teknolojik araçları çok kullanmaları gerçeği, söz konusu
gençler için ‚digital yerli‛ (Digital Native) ifadesini uygun kılmaktadır
(Prensky, 2001a; 2001b). Digital yerli olarak adlandırılan yeni nesil, günlerini
bilgisayar (Horzum 2011), cep telefonu, müzik çalar, video oyunları gibi
dijital araçlarla geçirdikleri için, öğrenme ortamlarının teknolojik araçlarla
donatılmasının ve öğrencilerin teknolojik okuryazarlık seviyelerine uygun
aktiviteler, projeler yapılmasının öğrencilerin okul başarılarına ve
motivasyonlarına katkıda bulunacağı ileri sürülmektedir (Conole & Alevizou,
2010). Fakat söz konusu değişimlere eski değerlerine bağlı kalarak direnen
öğretmenlerin varlığı da yadsınamayacak bir gerçektir (Elmas, Demirdöğen &
Geban, 2011).
Yadsınamayacak bir diğer gerçeklik
ise; teknolojik araç ve gereçlerin okullara dağıtılmasını takiben, öğretmenlerin
hazır bulunuşluklarının yetersiz olduğunun bilinmesine rağmen (Horzum, 2010;
Kıyıcı, 2010), bu araç ve gereçlerin etkili bir biçimde kullanılabilmesi için
öğretmenlere gerekli eğitimin verilmemesi (Binghimlas, 2009); bununla birlikte,
teknolojik araçların eğitim sistemine olan katkılarının sorgulanmasıdır
(Kayaduman, Sırakaya, & Seferoğlu, 2011). Gelişmiş ülkeleri taklit ederken,
bu ülkelerin geliştirdiği yüksek maliyetli eğitim çözümlerini aynen almak yerine
ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına uygun olacak biçimde yenilenmesi, alt yapı
ve eğitim desteğinin verilmesi de gereklidir (Savaş, Elmas & Öztürk, 2011).
Bu sıkıntılara rağmen yeni teknolojik araçların birçoğu, öğrencilerin
yaratıcılıklarını rahatlıkla ortaya koyabileceği fırsatlar sunmaktadır (Saltman,
2011).
Teknolojinin hayatımızın ayrılmaz bir parçası olması
sonucu, yaşamı, okulu, sınıfı ve hatta ders işleyiş biçemini şekillendirdiği
vurgulanmaktadır (Akpınar, Aktamış, & Ergin, 2005). Bu bağlamda değinilmesi
gereken önemli noktalardan biri, öğretmenlerin web teknolojilerine ve internet
aracılığıyla ulaşılabilecek Rıdvan Elmas
& Ömer Geban
247
geniş kaynaklara olan ilgileri ve bu konuda gelişime ve
değişime ne kadar açık olduklarıdır. Okullardaki teknolojik araçların çokluğu;
bununla birlikte, internet ortamında öğretmenlerin yararlanabileceği çok sayıda
teknolojik gelişmenin olması öğretmenlerin ya da eğitimcilerin söz konusu
araçlardan ve gelişmelerden kolaylıkla yararlanabileceği, sözü edilen araç ve
gereçlerin kullanımına dair istek duyacakları anlamına gelmemektedir (Bonk,
2009; Collis & Moonen, 2008). Bu nedenle, Milli Eğitim Bakanlığı’nın
teknolojik gelişmelerin, bu gelişmeler sonucunda ortaya çıkan araçların
tanıtımı ve kullanımı ile ilgili eğitim faaliyetleri başlatması gerekmektedir.
Yaşamın her aşamasında olduğu gibi eğitim sistemine de yansıyan teknolojik
değişimlerden öğretmenler de haberdar edilmeli; değişen ve gelişen araç ve
gereçleri kullanım becerileri artırılmalıdır (Türkmen, Pedersen & McCarty,
2007).
Okullarda, öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun sahip
olduğu cep telefonu gibi teknolojik araçları yasaklamak yerine, etkin bir
biçimde sınıf içindeki öğrenme etkinliklerinde nasıl kullanabileceğimiz
düşünülmelidir. Birçok öğrencide bulunan cep telefonlarının, farklı derslerde
faydalı amaçlar için kullanılabileceği vurgulanmaktadır (Gillard, 2010). Bunlara
örnek olarak öğrencilerin okul içi veya okul dışında gerçekleştirdikleri
etkinlikler sırasında gördükleri bitki ve hayvan resimlerini kameralı cep
telefonları ile çekebilmeleri, görüntüyü hemen bilgisayara aktarabilmeleri ve bu
görüntüleri ‘’dropbox’’ gibi bir paylaşım programı üzerinden kolaylıkla tüm
sınıf arkadaşları ya da grup çalışması yaptıkları arkadaşları ile
paylaşabilmeleri örnek olarak verilebilir (Kolb, 2008).
Eğitimde bilgisayarın, internetin önemi açıktır ve
maliyete rağmen bunların kullanımı için gerekli yatırımlar yapılmaya devam
edilmelidir. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Fatih Projesi (MEB, 2012; Çelen, Çelik,
& Seferoğlu, 2011) bağlamında, her sınıfa akıllı tahta, yansıtım aleti ve
kablolu internet bağlantısı, her öğretmen ve öğrenciye tablet bilgisayar
hedefleri bakanlık tarafından tamamlanmaya çalışılmakta ve 5 yıl içinde
bitirilmesi planlanmaktadır. Bu proje ile 40 bin okul ve 620 bin sınıfa bilişim
teknolojileri ulaştırılacak ve bunların etkin kullanımı için gerekli eğitimler
verilmeye çalışılacaktır. Donanımsal alt yapının hazırlanmasından sonra içerik
oluşturulması ve derslere uygun şekilde yardımcı ders materyali olarak
uyarlanması sorunu da kısmen 7 firmanın hazırladıkları içerikleri, Fatih
projesine hibe etmelerinden dolayı çözülmüş gibi görünmektedir (MEB, 2012). Bu
içerikler etkileşimli e-kitap, animasyonlar, videolar, sunular, eğitsel oyunlar,
interaktif haritalar ve benzerleri örnek olarak verilebilir. Bu içeriklerin
güncellenmesi, çeşitlendirilmesi ve benzerlerinin hazırlanması görevi
öğretmenlerimize kalacaktır (MEB, 2012).
İçeriğin nasıl oluşturulacağı ile ilgili gerekli
eğitimlerin sağlanması durumunda bile öğretmenler, internette daha etkili ders
tasarımları ve yardımcı ders materyalleri için kullanmaları gereken bazı web
araçlarına ihtiyaç duyacaklardır. Bu web araçlarından birçoğu sınırlı olsa da
ücretsiz olarak öğretmenlerin hizmetinde olan web 2.0 araçlarıdır. Web 2.0
araçları kullanıcıların da aktif katılımlarının olduğu ve içerik
oluşturabildikleri bir dizi yeni uygulamayı anlatmaktadır. Web 2.0 kavramı
öğretmen ve öğrencilerin sosyal etkileşim içerisinde kullanıcı dostu uygulamalar
aracılığı ile teknik bir zorluk yaşamadan içerik oluşturabilmelerine ve var olan
içeriğin çeşitlendirilmesine yardımcı olur (Horzum, 2007; Kıyıcı, 2010;
Thompson, 2007).
Neden Web 2.0 Araçları
Web 2.0 araçlarının tercih edilmesinin en önemli nedeni,
web 1.0 araçlarından farklı olarak sadece verilen bilgilerin ekranda
okunmasından ziyade, ortak bir akılla bir çok kullanıcıyı bir arada sosyal ve
aktif bir ortamda aynı hedefe ya da ürüne odaklayabilmesidir (O’Reilly, 2007).
Daha geniş bir biçimde Web 2.0, kullanıcılarında içerik geliştirebildiği,
birbirleriyle işbirliği yapabildiği, kullanıcılar arasında bilgi ve fikir
alışverişini destekleyen ikinci kuşak web platformu olarak tanımlanmaktadır
(McLoughlin & Lee, 2007). İnternet erişiminin artması, sosyal becerilere ve
yaratıcılığa yapılan vurgu ile birlikte web 2.0 araçlarının yaygınlığı da
gittikçe artmaktadır (Crook vd., 2008).
Güncel Web 2.0 araçlarını listeleyen
bazı araştırmacılar vardır (Bryant, 2006; Carrasco, 2006; 2008; Crook vd., 2008;
Conole & Alevizou, 2010). Bununla birlikte, Web 2.0 ve Web 2.0’ı takiben
gelişen Web 3.0 teknolojileri de gelecekte öğretmenlerin kullanımı için büyük
önem arz etmektedir (Foratv, 2009). Tabi ki bu web araçlarının kullanımı için
kullanıcının esnek zaman aralıkları ile çalışabilmesi ve bu araçların etkili
kullanımının tamamen kullanıcının yaratıcılığını destekler biçimde olması web
2.0’ın tercih edilmesindeki International
Online Journal of Educational Sciences, 2012, 4(1), 243-254